english version
Hasła biblijne na dzisiaj Ukryj hasła biblijne

500 lat Reformacji i Górny Śląsk

Konferencja Wpływ Reformacji na kulturę i duchowość Górnego Śląska - Czerwionka Leszczyny

03.04.2017
Udostępnij

Dnia 23 marca 2017  miała miejsce jedna z tegorocznych konferencji upamiętniających 500-lecie Reformacji.


500 lat Reformacji i Górny Śląsk

W Czerwionce-Leszczynach z inicjatywy Regionalnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli i Informacji Pedagogicznej „WOM” w Rybniku, Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Czerwionce-Leszczynach, Zespołu Szkół nr 3 przy współudziale Miejskiego Ośrodka Kultury i lokalnych władz zorganizowana została popularnonaukowa konferencja „Wpływ Reformacji na kulturę i duchowość Górnego Śląska”. Wydarzenie objęte honorowym patronatem przez burmistrza Gminy i Miasta Wiesława Janiszewskiego odbyło się w Centrum Kulturalno-Edukacyjnym w Czerwionce-Leszczynach, gromadząc licznie przybyłych uczestników lokalnej społeczności, w tym uczniów, nauczycieli i członków parafii luterańskiej.

 

Konferencję otworzył i zarazem moderował ks. radca Henryk Reske, proboszcz parafii ewangelicko-augsburskiej w Czerwionce-Leszczynach, który witając gości podkreślił, iż upamiętniając wydarzenie sprzed 500 lat mamy możliwość uzmysłowienia sobie, jak kształtowały się i kształtują nadal następstwa reformacyjnych wystąpień na ziemi śląskiej. Swoje powitanie do przybyłych słuchaczy skierował burmistrz, główny gospodarz miejsca, który przypomniał, iż 95 tez przybitych przez Marcina Lutra 31 października 1517 roku miało stanowić wstęp do dysputy nad reformą Kościoła rzymskokatolickiego; pomimo, iż Kościół został podzielony, zawsze, również obecnie nadarza się pora, aby dyskutować nad wspólną przeszłością.

 

W swoim krótkim wystąpieniu gości i prelegentów przywitał również biskup diecezji katowickiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego ks. dr Marian Niemiec; biskup podkreślił, że nie zawsze tytułową kulturę i duchowość da się uchwycić i opisać, ale na Śląsku duch Reformacji daje o sobie znać od pięciuset lat, funkcjonując poprzez różne formy religijności, kultury i wzajemnego poszanowania.

 

Po powitaniach przewodniczący obradom ks. Reske przekazał głos pierwszej prelegentce – prof. Grażynie Szewczyk, która przedstawiła referat „Sola Scriptura. Duchowe dziedzictwo Reformacji na Śląsku we współczesnym odbiorze”, korespondujący z luterańskim poszanowaniem Słowa, przetrwałym w śladach piśmiennych oraz kulturze konfesyjnej na ziemi śląskiej. Profesor omówiła tym samym najważniejsze aspekty duchowej spuścizny Reformacji postrzegane z dzisiejszej perspektywy, kształtowane w ciągu minionych stuleci poprzez praktyki religijne, przekazy tekstowe czy inne działania kulturalne, związane z edukacją oraz obroną języka polskiego w okresach jego szczególnego zagrożenia na Śląsku. Wymieniając zasłużonych kaznodziejów, ewangelickich pisarzy, w tym autorów postylli, modlitewników, podręczników (m.in. Dambrowski, Zasadius, Fidler), prelegentka ukazała zarówno ich rolę w czasach minionych, jak też ich znaczenie jako przekazów kształtujących współczesną tożsamość wyznawców. Podkreśliła przy tym, iż dzisiejsza recepcja ewangelickiego dorobku kulturowo-religijnego powinna być nakierowana bardziej na odszyfrowywanie lokalnej pamięci i symboli, niż jedynie na upamiętnianie postaci czy miejsc związanych z konfesyjną przeszłością. Przestrzegła przy tym przed nadużywaniem form upamiętniania, ale raczej zachowania dawnego dziedzictwa jako podstawy tożsamości dzisiejszych ewangelików.

 

W kolejnym wystąpieniu prof. Ewa Chojecka omówiła „Dziedzictwo protestanckiej kultury artystycznej na Górnym Śląsku” zaznaczając, że również budownictwo sakralne jest oznaką trwania ewangelicyzmu na ziemi śląskiej pomimo niesprzyjających jego ocaleniu wydarzeń historycznych (m.in. wojna 30-letnia, straty po 1945 r.). Zabierając słuchaczy na „wycieczkę” po stuleciach śląskiej sztuki luterańskiej profesor Chojecka przypomniała najistotniejsze cechy konstytuujące odmienność protestanckiej architektury kościelnej, tworzącej przede wszystkim przestrzeń służącą do głoszenia Słowa i sprawowania sakramentów (ascetyzm, empory, ambony); był to zarówno przekaz dotyczący specyfiki luterańskich kościołów, jak też ich podporządkowania architektonicznym stylom epok (barok, neogotyk) czy wpływom uwarunkowań lokalnych lub politycznych (m.in. kościół Jezusowy w Cieszynie).

 

O dziedzictwie ewangelickim w perspektywie indywidualnej i lokalnej mówił ks. dr hab. Marek Jerzy Uglorz, prof. ChAT-u. „Mam szczęście – jestem Ślązakiem i ewangelikiem”, w tak zatytułowanym wystąpieniu duchowny nakreślił niepowtarzalność osobowości kształtowanej z jednej strony przez tożsamość regionu, z drugiej – wyznanie luterańskie. Ks. Uglorz dowodził, iż bycie Ślązakiem wyznania ewangelickiego wymaga odwagi, gdyż wiąże się z odrzuceniem powszechnie przyjętego wzorca hołdowania polskości na rzecz kultury śląskiej, indywidualizuje człowieka także w aspekcie jego religijności, łącząc z diasporą, wiarą lokalną, mniejszością. Jak zaznaczył prelegent w zakończeniu, to Bóg daje człowiekowi prawo do rozwijania swojej niepowtarzalnej indywidualności, a szczęściem jest świadomość własnej odmienności, zakorzenienia w środowisku i wierze.

 

Ks. dr Adam Malina zaprezentował słuchaczom referat dotyczący muzyki i jej znaczenia w aspekcie wiary luterańskiej, zaznaczając, że od czasów Reformacji muzyka była wykorzystywana do opisywania doświadczeń duchowych, szerzenia haseł reformacyjnych oraz popularyzowania treści biblijnych. Prelegent podkreślał, jak wysoko oceniał muzykę sam Luter, dla którego pieśni religijne były ważnym narzędziem rozwoju życia religijnego zarówno w wymiarze liturgicznym, jak i edukacyjnym. Życie muzyczne ewangelików, w tym powstające śpiewniki oraz wspólne śpiewy kościelne są ważnymi filarami tożsamości wyznawców, nie tylko oznaką przynależności do jednego Kościoła, ale wśród wielu spełnianych funkcji stanowią także „miejsca” wspólnej pamięci z możliwością przekazywania wyznawanych wartości i wzorców.

 

Jako ostatni wystąpił ks. Jerzy Below z wykładem „Odnowa i zmiana – przywrócenie właściwej narracji o 500 latach Reformacji”; dyrektor wydawnictwa „Augustana” w swoim wystąpieniu ilustrowanym prezentacją multimedialną, z jednej strony nawiązał do historii Reformacji jako XVI-wiecznej odnowy Kościoła, która zakończyła się uniezależnieniem od Rzymu, z drugiej – podkreślał współczesne aspekty wydarzeń rozpoczętych 500 lat temu, w tym współpracę różnych nurtów wyznaniowych, prowadzącej do zbliżenia Kościołów. Duchowny podważył mity i stereotypy narosłe wokół pojęcia Reformacji, przypominając chociażby, że celem Lutra był powrót do nauk z czasów apostolskich, a nie stworzenie nowej nauki religijnej. W zakończeniu przypomniał również o dokonaniach Reformacji, do których należały m.in. tłumaczenia Biblii czy rozwój języków narodowych, zasługi dla rozwoju edukacji, szkolnictwa, kultury i życia społecznego.

 

W podsumowaniu wystąpień prof. Grażyna Szewczyk podkreśliła, że przedstawione referaty umożliwiają nowe spojrzenie na luterańską tożsamość rozpatrywaną poprzez pryzmat konfesyjnej duchowości oraz różne aspekty kultury – od literatury po muzykę. Było to cenne, wzbogacające spojrzenie na specyfikę reformacyjnych tradycji przetrwałych po współczesność, jak też ukazanie przez prelegentów śląskich lokalnych wyznaczników luteranizmu i kultury polskich ewangelików na Śląsku.

 

Należy podkreślić, że konferencyjne obrady wzbogacone zostały przez organizatorów dodatkowymi atrakcjami, do których należał występ muzyczny – Katariny, Franciszka i Radosława Wieczorków, a także specjalnie przygotowana pod kierunkiem Małgorzaty Mazur-Zając  z Zespołu Szkół nr 3 wystawa fotograficzna prezentująca architekturę śląskich ewangelików („Ewangelicy na Śląsku - na 500 lat Reformacji”). Zainteresowani mogli zapoznać się z najnowszymi publikacjami wydawnictwa „Augustana” przy specjalnie zaaranżowanym stoisku wydawniczym. Dodatkowo na uczestników w trakcie przerw czekała kawa i słodkie ciasta.

 

Patronat medialny nad wydarzeniem objęły Wydawnictwo „Augustana” z Bielska- Białej oraz Telewizja TVT.

 

dr Aneta Sokół