Grzech

Całkowita grzeszność człowieka i jej skutki

Człowiek jest – z punktu widzenia chrześcijańskiego – istotą grzeszną. Obserwujemy to przede wszystkim w jego ułomności moralnej, objawiającej się w życiu publicznym i osobistym.  Ustawodawstwo karne, które wymaga minimum moralności, notuje mnóstwo uchybień.

Chrześcijaństwo upatruje przyczynę ułomności moralnej człowieka w naruszeniu jego związku z Bogiem. Twierdzi, że zerwanie tego związku wypacza wewnętrzne życie człowieka, skutkiem zaś tego jest niewłaściwy stosunek do ludzi. Rozbicie związku z Bogiem nazywa chrześcijaństwo grzechem. W stanie grzechu Bóg staje się dla człowieka obcym i grzech nastawia człowieka wrogo wobec Boga.

Zerwanie związku z Bogiem jest sprzeczne z przeznaczeniem człowieka. Człowiek bowiem stworzony przez Boga, został powołany do współżycia z Nim i czerpania z ducha miłości Bożej, którą ma darzyć bliźnich. Upadłszy w grzech, człowiek odwraca się od Boga i czerpie z własnych możliwości.

Kościół ewangelicki przedstawia stan grzechu jako stan panoszącej się w sercu miłości własnej człowieka, niezdrowego zaufania do siebie i żądzy zadowolenia siebie. Jest to postawa egoizmu, która we współżyciu z otoczeniem jest zawsze przykra, nie liczy się z dobrem drugich i niszczy je. Jest to odwrócenie tego, czego Jezus oczekuje od chrześcijanina. Powiedział bowiem: „Wszystko, co byście chcieli, aby wam ludzie czynili, to i wy im czyńcie” (Mat. 7, 12).

Wprawdzie znajdujemy u grzesznego człowieka cnoty obywatelskie, rodzinne i osobiste, ale są to wartości wystarczające tylko w ocenie ludzkiej. Natomiast miernik Boży jest inny, wymagania Pańskie są wyższe. Człowiek zepsuty grzechem widzi tylko pewien krąg wybranych ludzi koło siebie — własną rodzinę, swój naród, swoją grupę społeczną, swych współwyznawców. Wytyka to Jezus mówiąc: „A jeśli byście pozdrawiali tylko braci waszych, cóż osobliwego czynicie? Czyż i poganie tego nie czynią?” (Mat. 5, 47). Jezus oczekuje bardzo wysokiego poziomu życia: miłości nieprzyjaciół. „Miłujcie nieprzyjaciół waszych i módlcie się za tych, którzy was prześladują” (Mat. 5, 44).

Pan wzywa: „Bądźcie wy tedy doskonali, jak Ojciec wasz niebieski doskonały jest” (Mat. 5, 48). Są to szczyty moralne, których nie jesteśmy zdolni osiągnąć.

Grzech ujawnia się w poszczególnych aktach ułomnej woli, lecz każdy z tych przypadków jest jedynie objawem ogólnego zepsucia duchowego człowieka. Jezus powiedział: „Z serca bowiem pochodzą złe myśli, zabójstwa, cudzołóstwa, rozpusta, kradzieże, fałszywe świadectwa, bluźnierstwa” (Mat. 15, 19). Pozbawienie bliźniego życia, mienia, czci, domu – to tylko objawy ogólnego braku miłości. Bóg chce prowadzić człowieka drogami miłości, „wypełnieniem zakonu jest miłość” (Rzym. 13, 10), natomiast grzech jest zaprzeczeniem miłości. W stanie grzechu egoizm przenika nasze myśli, uczucia i wolę.

Zwykła obserwacja przekonywa nas, że grzech jest rzeczą powszechną. Bóg zachęca człowieka do współżycia z sobą, a jednak człowiek jest nieposłuszny i ulega grzechowi. Chrześcijaństwo naucza, że człowiek uczestniczy w powszechnym grzechu całej ludzkości, która upadła wskutek grzechu pierwszego człowieka. „Przeto jak przez jednego człowieka grzech wszedł na świat, a przez grzech śmierć, tak i na wszystkich ludzi śmierć przyszła, bo wszyscy zgrzeszyli” (Rzym. 5, 12). Nauka ta nie jest dla współczesnego człowieka zrozumiała, lecz jest to spojrzenie wiary.

Istnieje różnica w pojmowaniu skutków grzechu pomiędzy poszczególnymi Kościołami. Kościół Rzymskokatolicki głosi, że grzech jedynie uszkodził wewnętrzną istotę człowieka, pozbawił go nadprzyrodzonego daru, którym Bóg obdarzył człowieka przy stworzeniu. Kościół Ewangelicko-Augsburski i cały obóz Reformacji, nie uznając tezy o wyposażeniu człowieka w nadprzyrodzony dar, stoi na stanowisku, że wskutek grzechu wewnętrzna istota człowieka została całkowicie zepsuta.

Człowiek jest całkowicie grzeszny, jego natura jest zupełnie zepsuta. Ze względu na to: „O wolnej woli Kościoły nasze uczą, że wola ludzka ma pewną swobodę w wypełnianiu sprawiedliwości cywilnej i w wyborze tego, co podlega władzy rozumu, wszakże bez Ducha Świętego nie ma mocy wypełniania sprawiedliwości Bożej lub duchowej, jako że „człowiek zmysłowy nie pojmuje tych rzeczy, które są Ducha Bożego”. (Wyznanie Augsburskie, art. XVIII). Człowiek posiada wolną wolę tylko odnośnie spraw, które dotyczą jego ziemskiego życia, nie ma jej zaś w odniesieniu do kwestii swojego zbawienia. W tej ostatniej sprawie zdany jest wyłącznie na łaskę Bożą objawioną w Jezusie Chrystusie.

Grzech dokonał zniszczeń w człowieku. Utracił on daną mu przez Boga pierwotną sprawiedliwość oraz darowane mu przez Boga obraz i podobieństwo Boże (por. 1 Księga Mojżeszowa 1,27). Mimo to pozostaje on nadal stworzeniem Bożym. To nie Bóg jest źródłem grzechu: „Kościoły nasze uczą o przyczynie grzechu, że choć Bóg stwarza i zachowuje przyrodę, to przyczyną grzechu jest wola złych, mianowicie diabła i niepobożnych ludzi. Wola ta, gdy Bóg nie przyjdzie z pomocą, odwraca się od Boga, jak mówi Chrystus w Ewangelii wg Jana, r. 8: (Diabeł), gdy mówi kłamstwo, ze swego własnego mówi.” (Wyznanie Augsburskie, art. XIX).

Simul iustus et peccator

Moc grzechu pozostaje w człowieku, także wierzącym, aż do jego śmierci. Opisuje to formuła Marcina Lutra simul iustus et peccator – zarówno sprawiedliwy i grzeszny. Człowiek wierzący otrzymał już w darze sprawiedliwość Chrystusa, na jej podstawie jest więc sprawiedliwy, jednak ze względu na zepsucie swojej natury pozostaje aż do śmierci grzesznikiem: „Co dotąd zawsze i pilnie o usprawiedliwieniu nauczałem, tego w najmniejszej mierze nie mogę zmienić, mianowicie że my – jak to Piotr powiada w Dziejach Apostolskich 15, 9 – przez wiarę otrzymujemy inne, nowe i czyste serce i że Bóg przez wzgląd na Chrystusa, naszego pośrednika, uznaje nas za sprawiedliwych i świętych. A chociaż grzech w ciele nie jest jeszcze całkiem zniesiony i umarły, jednak Bóg nie chce nam go zaliczać ani pamiętać” (Artykuły Szmalkaldzkie III,13).

więcej na ten temat