Konferencja EuCuComm 2024
Europejska Wspólnota Kultury.
W dniach 17-19.09.2024 roku w Bautzen odbyła się 3. Międzynarodowa Konferencja Naukowa EuCuComm. Była ona poświęcona Górnym Łużycom w aspektach dziedzictwa kulturowego, religijnego i architektonicznego. Tym samym wpisywała się w tematykę wszystkich edycji konferencji odnoszącą się do Europejskiej Wspólnoty Kultury – European Culture Commonwealth (EuCuComm) i stąd jej nazwa i skrót nazwy z j. angielskiego.
Jej inicjatorem od pierwszej edycji jest Parafia Ewangelicko-Augsburska w Lubaniu we współpracy z Dolnośląskim Oddziałem Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków i Zespołem Inżynierów AŁYKOW.
Miejscem konferencji Europejska Wspólnota Kultury w roku 2024 było miasto Bautzen (Budziszyn), górnołużycki Budyšin, którego nazwa do 3 czerwca 1868 roku oficjalnie brzmiała Budissin. To duże miasto powiatowe we wschodniej Saksonii, które położone jest nad rzeką Szprewą i jest siedzibą powiatu Bautzen. Liczący około 38 000 mieszkańców Budziszyn jest historyczną stolicą Górnych Łużyc jak również największym miastem w powiecie i drugim co do wielkości na Górnych Łużycach.
Staraniem organizatorów konferencja obradowała w budynku Muzeum Serbołużckiego w Bautzen. Pierwszego dnia przed rozpoczęciem obrad we wtorek 17.09.2024 roku uczestnicy mieli możliwość zapoznania się ze zbiorami muzealnymi w nowocześnie wyposażonych wnętrzach. Wystawy muzeum dostarczają informacji o pochodzeniu, języku, historii, sztuce i literaturze, stylu życia i zwyczajach Serbołużyczan.
Obrady rozpoczął ks. Cezary Królewicz – proboszcz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Lubaniu wyrażając swoją nadzieję, że kolejna edycja konferencji przyczyni się do lepszego poznania bogatego dziedzictwa kultury europejskiej w zjednoczonej Europie. Podkreślił, że jest to szczególnie ważne obecnie w sytuacji wielu zagrożeń związanych zarówno z problemami współczesności tj. wielu podziałów i niezrozumienia własnej tożsamości jak i związanymi z tym negatywnymi skutkami dla przyszłości zjednoczonej Europy. Serbołużyczanie, podobnie jak Ślązacy, Mazurzy czy Słowińcy, są doskonałym przykładem na to jak można zachować bogactwo wielokulturowości i czerpać z tego ogromnego kapitału w przyszłości.
Można też niestety nie chcąc dostrzegać lub nie dostrzegając go utracić bezpowrotnie bezcenne wartości na których przez wieki budowano Europę. Dodał również, iż dla organizatorów konferencji bardzo ważna jest interdyscyplinarność przejawiająca się w osobach prelegentów reprezentujących jak największą ilość środowisk naukowych i narodowych.
W imieniu Komitetu Naukowego zgromadzonych uczestników konferencji powitał dr inż. Krzysztof Ałykow jako jej współorganizator życząc dobrych obrad. Z kolei Karsten Vogt – nadburmistrz Bautzen pogratulował organizatorom wyboru miejsca obrad w kontekście podejmowanej tematyki. W swoim wystąpieniu podkreślił rolę współpracy transgranicznej w obszarze nauki i kultury jako niezwykle istotną dla przyszłości rozwoju regionu, który historycznie spajał Związek Sześciu Miast tj. Bautzen, Kamenz, Löbau, Görlitz, Zittau i Lubań czyli dawne Lauban.
Zgromadzonych powitała, także w języku serbołużyckim, w imieniu muzeum jego dyrektor Christina Bogusz wyrażając swoją radość z obecności konferencji w murach muzeum. Podkreślała jak ważne jest dla niej to, aby zachować i popularyzować wiedzę o Górnych Łużycach oraz Serbołużyczanach zamieszkujących na tym terenie.
Pierwszy wykład: Górne Łużyce miejscem napięć między katolikami i protestantami, Niemcami i Serbołużyczanami zaprezentował ks. Jan Malink, który był pastorem parafii ewangelicko-luterańskiej św. Michała w Bauzten/Budziszynie od 2003 roku, a także serbołużyckim zwierzchnikiem (superintendentem) dla ewangelickich Serbołużyczan.
Sytuacja powodziowa we Wrocławiu uniemożliwiła niestety obecność Daniela Gibskiego pełniącego funkcję Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz prezentację jego wykładu.
Kolejny wykład: Więźba dwujętkowa o ustrojach wieszarowych i rozporowych autorstwa Georga Bähra nad kościołem w Bieczu, założonym na planie krzyża w latach 1716-1719 zaprezentował dr hab. prof. Ulrich Schaff, prof. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Torunie w Katedrze Konserwatorstwa oraz w Instytucie Nauk o Sztuce.
Ostatni z wykładów pierwszego dnia obrad, pod usprawiedliwioną nieobecność jego autorów: prof. Dominiki Kuśnierz-Krupy i prof. Michała Krupy z Politechniki Krakowskiej oraz dra hab. inż. Łukasza Bednarza z Politechniki Wrocławskiej z Wydziału Budownictwa Lądowego i Wodnego, zaprezentowała dr inż. Magdalena Napiórkowska-Ałykow. Wykład nosił tytuł: Muzea na wolnym powietrzu szansą na ochronę i popularyzację dziedzictwa oraz edukację społeczną.
Drugi dzień obrad rozpoczął wykład: „Słabi w wierze” – ślady Reformacji w Görlitz, który zaprezentował ks. dr Matthias Paul – proboszcz Parafii Ewangelickiej Śródmieścia Görlitz.
Kolejny wykład: Problemy związane z termomodernizacją historycznych budynków, charakterystycznych dla regionu Śląska opolskiego, Dolnego Śląska oraz Łużyc zaprezentował prof. Dariusz Bajno z Politechniki Wrocławskiej.
Stefan Haustein oraz Jacek Olesiak jako przedstawiciele firmy Remmers GmBH zaprezentowali 75-letnią tradycję firmy Remmers w ochronie dziedzictwa kultury i zabytków. Bogata w ilustracje prezentacja uzupełniła omawiane zagadnienia.
Wykład: Herrnhut i jego potencjał turystyczny w świetle wpisu na Światową Listę Dziedzictwa Kulturowego UNESCO zaprezentowała prof. Joanna Szczepankiewicz-Battek z Uniwerystetu WSB Merito we Wrocławiu.
Następny wykład: Tradycje ewangelickie Górnych Łużyc z perspektywy polskiego luteranizmu zaprezentował ks. dr Adam Malina pełniący funkcję prezesa Synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce.
Uzupełnieniem drugiego dnia obrad była wycieczka studyjna po Starym Mieście. Uczestnicy mogli poznać bliżej historię miasta poprzez historię Kościoła. Przedstawił ją ks. Jan Malink, rozpoczynając od katedry św. Piotra będącej jednocześnie siedzibą rzymskokatolickiej parafii katedralnej i parafii ewangelicko-luterańskiej. Jako tzw. kościół symultaniczny służy do dziś obu Kościołom. Wycieczka obejmowała również historyczne obiekty kościelne. Był to m.in. cmentarz św. Mikołaja z malowniczą ruiną kościoła św. Mikołaja. Kolejnym obiektem były ruiny dawnego franciszkańskiego kościoła klasztornego i dawna Wieża Ciśnień w jego obrębie. Kościół św. Michała w którym ks. Malink był przez ponad 20 lat duchownym był ostatnim obiektem wycieczki.
Trzeci i zarazem ostatni dzień konferencji rozpoczął wykład: Proces powojennej odbudowy Lubania jako element dziedzictwa kulturowego zaprezentowany przez dr inż. arch. Annę Małachowicz z Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej w Katedrze Urbanistyki i Gospodarki Przestrzennej.
Dr inż. Michał Marchacz z Politechniki Śląskiej zaprezentował przedostatni z wykładów zatytułowany: Badania akustyczne zabytkowych drewnianych kościołów tymczasowych zlokalizowanych na terenie Górnego Śląska. Wykład dotyczył produkowanych na Górnych Łużycach kościołów drewnianych dla potrzeb ewangelików górnośląskich.
Ostatnim wykładem zatytułowanym Diagnostyka konstrukcji drewnianych ma przykładzie architektury Górnych Łużyc, zaprezentowanym przez dra inż. Krzysztofa Ałykowa zakończyła się wykładowa część konferencji.
W ostatniej części konferencji na zaproszenie organizatorów przybyli przedstawiciele Euroregionu Nysa, aby w czasie panelu dyskusyjnego podjąć temat: Rzemiosło – Konserwacja zabytków – Nauka zawodu. Panel prowadził Jacek Jakubiec z Polski oraz Jens Nieders z Niemiec. W dyskusji panelowej udział wzięli: Grzegorz Mazur z Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie będący kierownikiem Działu Rekonstrukcji Historycznej i Sprzedaży jako delegat Pawła Jaskanisa – dyrektora Muzeum w Wilanowie, dr Przemysław Nocuń i Mateusz Zajdel.
Kolejna konferencja planowana jest w dniach 21-23 maja 2025 r. w Lubaniu.
tekst: ks. Cezary Królewicz
zdjęcia: ks. Cezary Królewicz, Wiktoria Ałykow
