Informacje

Nabożeństwo

Nabożeństwo niedzielne stanowi centrum ewangelickiego życia duchowego. To podczas nabożeństwa wciąż na nowo Kościół staje się Kościołem, dochodzi do ponownego ukonstytuowania wspólnoty wierzących jako zboru (ekklesia). W Augsburskim Wyznaniu Wiary (CA 7) czytamy:

Kościół zaś jest zgromadzeniem świętych, w którym wiernie naucza się Ewangelii i należycie udziela sakramentów.

Kościół jest zatem wspólnotą, która zbiera się w konkretnym celu: słuchania Słowa Bożego i przyjmowania Sakramentów Świętych: Chrztu i Wieczerzy Pańskiej. Nabożeństwo jest więc w rozumieniu ewangelickim warunkiem koniecznym dla zaistnienia Kościoła.

Jak wygląda nabożeństwo ewangelickie?

Różnorodność chrześcijańskich liturgii, a więc służby Bożej, zdumiewa. W historii chrześcijaństwa nigdy nie było jednakowego sposobu modlitwy. Dzieje Kościoła pokazują złożone procesy, które doprowadziły do ukształtowania się wielu liturgii, rytów, zwyczajów i gestów liturgicznych. Wszystkie one są również częścią nabożeństwa ewangelickiego, ale nie decydują o jego istocie, gdyż – jak stwierdza CA 7:

Nie jest to konieczne, aby wszędzie były jednakowe tradycje albo obrzędy czy ceremonie ustanowione przez ludzi, wedle słów Pawła: ‘Jedna wiara, jeden chrzest, jeden Bóg i Ojciec wszystkich’ (Ef 5,6)

I tak też było od czasów Reformacji. Zmiany, w budowie i przebiegu nabożeństwa ewangelickiego, które proponował Luter nie były nagłe, nie były – może z wyjątkiem wprowadzenia języka ojczystego – radykalne i nie obowiązywały inne zbory. Historia Reformacji zna wiele porządków kościelnych, które regulowały przebieg ewangelickiego nabożeństwa. Zmieniały się one w miarę upływu czasu, jednak w nich wszystkich pozostały elementy, które do dziś można określić jako typowo ewangelickie, mimo że obecne są także w innych tradycjach kościelnych, afirmujących reformacyjne dziedzictwo.

Różne formy

Nabożeństwo ewangelickie jest różnorodne – może mieć postać cichego, minimalistycznie uregulowanego czasu modlitwy, w surowo urządzonym kościele, ale ewangelickie nabożeństwo może być również podniosłą liturgią. Nabożeństwem ewangelickim będzie również liturgia spędzona przy szpitalnym łóżku z przystąpieniem do Sakramentu Ołtarza, czy też nabożeństwo młodzieżowe, na polanie lub w lesie poprowadzone w sposób mało sformalizowany. Wszystkie te nabożeństwa będą ewangelickie – bez względu na formę – jeśli w ich centrum będzie zwiastowanie Słowa Bożego poprzez czytania Pisma Świętego i kazanie.

To Słowo Boże jest sercem ewangelickiego nabożeństwa i manifestuje się nie tylko w głoszeniu (kazanie), ale też w Sakramentach, które w rozumieniu ewangelickim są widzialnym Słowem Bożym.

Charakterystyczną cechą tradycyjnych nabożeństw ewangelickich jest połączenie zwiastowania Słowa Bożego zarówno w jego wymiarze kaznodziejskim, jak i sakramentalnym. Liturgie Kościołów ewangelickich podkreślają prymat Słowa Bożego, ale z drugiej nie rezygnują ze zmysłowości i obrazu, piękna dźwięku i ciszy, symfonii różnych form, które nie mogą jednak przysłonić, a tym bardziej przytłoczyć celu, w jakim zbór się gromadzi. Tym celem jest przeżywanie wspólnoty z Chrystusem oraz siostrami i braćmi w wierze.

Różne formy ewangelickich nabożeństw nie wykluczają, ani nie podkopują jedności wiary, ale ją wyrażają. Nie każdy potrafi odnaleźć się w nabożeństwie ze współczesną muzyką religijną w alternatywnej oprawie, podobnie jak nie każdego uszczęśliwiają uroczyste liturgie nasycone symboliką i tekstami starych modlitw. Różnorodność form w Kościele odzwierciedla różne potrzeby duchowe, a także uniwersalny charakter Kościoła, który w różnych kontekstach życiowych, kulturowych i społecznych odnajduje właściwe sobie sposoby oddawaniu Bogu chwały. Nie dzieje się to bez prowadzenia Ducha Świętego, gdyż to właśnie Duch Święty „całe chrześcijaństwo na ziemi powołuje, zgromadza, oświeca, poświęca i w prawdziwej, jedynej wierze w Jezusa Chrystusa utrzymuje.” (Mały Katechizm, komentarz do Trzeciego Artykułu Wyznania Wiary)

W Kościele Ewangelicko-Augsburskim porządek nabożeństwa zawarty jest w agendzie, jednak nie oznacza to, że nabożeństwo w każdej parafii wygląda tak samo ze względu na uwarunkowania lokalne/regionalne. Ponadto możliwe są różne formy liturgiczne w Kościele – oprócz wymienionych już nabożeństw z Wieczerzą Pańską i Słowa Bożego, odbywają się tygodniowe nabożeństwa adwentowe i pasyjne, nabożeństwa chrzcielne, ślubne, pogrzebowe, a także inne nabożeństwa okolicznościowe przewidziane w kalendarzu liturgicznym.

W niektórych parafiach nabożeństwa mają bardziej uroczysty charakter, a w niektórych – głównie ze względu na wielkość i posiadane możliwości techniczne – są kameralne.

Kościół w sieci