Nowa/e reformacja/e

15 września 2023

Znany czeski teolog i filozof, rzymskokatolicki kapłan ks.  prof. Tomasz Halik został poproszony przez Światową Federację Luterańską (ŚFL) do wygłoszenia głównego przemówienia do ponad 300 delegatów ze 150 Kościołów luterańskich w 99 krajach.

Nowa Reformacja

Już na samym początku przemówienia ks. Halik postawił tezę, że chrześcijaństwo znajduje się w przededniu nowej reformacji:

Nie będzie ona pierwszą ani drugą, ani nie ostatnią reformacją. Kościół jest – posługując się słowami św. Augustyna – wciąż reformujący się, ‘semper reformanda’. Od Marcina Lutra, wielkiego nauczyciela paradoksalnej mądrości krzyża i ucznia wielkiej mistyki niemieckiej, musimy uczyć się w tych czasach wrażliwości na to, jak Boża moc się manifestuje – sub contrario — w naszych kryzysach i słabości.

Ks. Halik zręcznie i niebanalnie nawigował między lodowcami międzywyznaniowej polemiki, niejako z ruchem wyprzedzającym burząc potencjalne przeszkody, nazywając je po imieniu i wkomponowując w wyzwania współczesnego świata:

Dwie równoległe reformacje w XVI wieku, luterańska reformacja i i katolicka reformacja, ubogaciły, odnowiły i pogłębiły chrześcijaństwo, ale także podzieliły je. Również XX wiek doświadczył początku dwóch równoległych reformacji – globalnej ekspansji zielonoświątkowego chrześcijaństwa i Soboru Watykańskiego II. Sobór oznaczał przejście (exodus) Kościoła katolickiego od konfesyjnego zamknięcia, kontrkultury wobec protestantyzmu i nowoczesności do katolickości, uniwersalnej ekumenicznej otwartości.

 

Odnosząc się do ekumenizmu, główny mówca luterańskiego spotkania zaznaczył, że „ekumenizm XXI wieku musi iść dalej niż ekumenizm minionego stulecia. Jedność między chrześcijanami nie może być ostatecznym celem nowej reformacji; może być tylko produktem towarzyszącym wysiłkom zmierzających do zjednoczenia ludzkiej rodziny oraz przyjęciem wspólnej odpowiedzialności za jej środowisko, całe stworzenie.”

Czeski teolog połączył wyzwanie „Nowej Reformacji” ze wzmocnieniem świadomości odnoszącej się do chrześcijańskiej współodpowiedzialności za całe „ciało”, którego jesteśmy częścią poprzez tajemnicę Wcielenia Boga. Co więcej, ks. Halik zaznaczył w kontekście dziejowym, że „historia świata i Kościoła nie jest ani drogą jednokierunkowego postępu ani nieustannego spadku i alienacji wyidealizowanej przeszłości, ale jest dramatem z otwartym zakończeniem, nieustanną walką między łaską a grzechem, wiarą a niewiarą, która dzieje się w każdym ludzkim sercu.”

Powracając do luterańskiego kontekstu, ks. Halik przypomniał Lutrową hamartiologię (nauka o grzechu), odnosząc się do jednego ze sztandarowych haseł reformacyjnej teologii w kontekście nauki o usprawiedliwieniu grzesznika z łaski przez wiarę:

Marcin Luter nauczał, że każdy chrześcijanin jest ‘simul iustus et peccator’ (jednocześnie usprawiedliwiony i grzeszny). Dodajmy, że wielu ludzi w naszym świecie są dziś simul fidlis et infidelis (jednocześnie wierni i niewierni) – hermeneutyka zaufania spleciona jest z hermeneutyką sceptycyzmu i wątpliwości. Jeśli będziemy potrafili zmienić konflikt wiary i wątpliwości wewnątrz naszych umysłów serc w uczciwy dialog, to dopomoże to dojrzałości naszej wiary i może przyczynić się do dialogu między wierzącymi i niewierzącymi żyjącymi wspólnie w pluralistycznym społeczeństwie. Wiara bez krytycznych pytań może doprowadzić do fundamentalizmu, bigoterii i fanatyzmu. Wątpliwość, która nie jest zdolna zwątpić w samą siebie, może prowadzić do cynizmu. Wiara i krytyczne myślenie potrzebują się nawzajem.

Jednocześnie ks. prof. Tomasz Halik przestrzegł przed arogancją chrześcijan, sabotujących Jezusowe przesłanie, uwydatniając element pielgrzymki i wsłuchiwania się w to, co do Kościołów mówi Zbawiciel:

Częścią „nowej Reformacji”, „nowej ewangelizacji” oraz ekumenizmu XXI wieku jest także transformacja sposobu misji. Nie możemy podchodzić do siebie jako aroganccy posiadacze prawdy. Tylko Jezus może powiedzieć: jestem prawdą. Nie jesteśmy Jezusem, jesteśmy niedoskonałymi uczniami Jezusa, w podróży uczniostwa, w którym duch stopniowo prowadzi nas do pełni wiary.

Nie zabrakło również odniesień do obecnej sytuacji w Ukrainie. Ks. Halik zaznaczył, że zawsze wtedy, kiedy Kościół i władza zawierają „związek partnerski”, gdy dochodzi do mariażu nacjonalizmu i religii, zawsze kończy się to tragiczne. Nawiązując do uwikłania rosyjskiego prawosławia w toczącą się wojnę na terenie Ukrainy ks. Halik stwierdził:

Władimir Putin cynicznie posługuje się rosyjskim mesjanizmem religijnym i skorumpowanymi liderami Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej dla swoich dalszych celów. Globalna ekumeniczna wspólnota chrześcijańska nie może być ślepa i obojętna na ten skandal.

Przemówienie Halika zostało przyjęte owacjami na stojąco i co najmniej dwa razy osoby odpowiedzialne za tę część programu podkreślały, jak bardzo przemówienie rzymskokatolickiego teologa wpisywało się w luterańską duchowość i sposób myślenia.

 

Inne akcenty ekumeniczne

Oprócz mocnego wystąpienia ks. Halika podczas Zgromadzenia Ogólnego ŚFL nie zabrakło obecności gości ekumenicznych – stałym uczestnikiem Zgromadzenia jest biskup elbląski Jacek Jezierski.

Do centrum kongresowego ICE, gdzie odbywa się Zgromadzenie, przybył również prymas Polski abp Wojciech Polak.

 

Wraz z ks. Halikiem luteran odwiedził również metropolita łódzki kard. Grzegorz Ryś.

 

Zgromadzeniu towarzyszą również mniejsze wydarzenia ekumeniczne. W pomieszczeniach Pola Dialogu odbyły się „Korepetycje z Reformacji” z udziałem ks. prof. Sławomira Pawłowskiego (KUL), ks. prof. Andrzeja Perzyńskiego (UKSW) oraz ks. Łukasza Ostruszki, proboszcza Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Krakowie.

 

W kolejnych dniach odbędą się kolejne wydarzenia ekumeniczne (współ)organizowane przez krakowską parafię luterańską i ŚFL.

 

15 września delegaci odwiedzają teren dawnego niemieckiego, nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz, a 16 września wysłuchają przemówienia dawnego więźnia obozu red. Mariana Turskiego.

Na 16 września zaplanowane są wybory nowego prezydenta ŚFL, którym obecnie jest abp Panti F. Musa z  Ewangelicko-Luterańskiego Kościoła Nigerii.

Ogromne wrażeni wśród uczestników wywołało nabożeństwo z Sakramentem Ołtarza, podczas którego kazanie wygłosiła ks. Danielle Dokman z Surinamu.

Informacje o wszystkich transmisjach z obrad, w tym modlitw i nabożeństw, znajduje się tutaj, na stronach Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce. 

Zachęcamy do wysłuchania rozmów dnia publikowanym w luterańskich kanałach społecznościowych.

źródło: ekumenizm.pl