Projekcja filmu o bp. Juliuszu Burschem w Katowicach
18 lutego w Katowicach odbyła się projekcja filmu „Tę rodzinę trzeba wytępić”.
18 lutego w Katowicach miała miejsce prezentacja filmu poświęconego bp. Juliuszowi Burschemu, przedwojennemu zwierzchnikowi Kościoła luterańskiego w Rzeczypospolitej, który poniósł śmierć w hitlerowskim więzieniu w czasie wojny. Reżyserem filmu jest Leszek Wiśniewski, lubelski dziennikarz, twórca wielu filmów dokumentalnych, w tym nagradzanych za wkład w odtwarzanie historycznej przeszłości. Katowicka projekcja obrazu filmowego „Tę rodzinę trzeba wytępić” zorganizowana została przez Oddział Polskiego Towarzystwa Ewangelickiego. Było to wydarzenie szczególne – w prezentacji wziął udział twórca filmu, a zainteresowani mieli okazję obejrzeć tzw. reżyserską wersję filmu poszerzoną o część nieuwzględnioną w emisjach telewizyjnych.
Film zrealizowany został przez TVP Lublin w oparciu o zachowane materiały, dokumenty oraz rodzinne wspomnienia. Jego dokumentalny charakter przełamują fabularyzowane sceny, dzięki którym sylwetka „bohatera” jeszcze bardziej przemawia do widza. Jest to przede wszystkim zasługą aktora odgrywającego główną rolę – Jerzego Turowicza, który wciela się postać Biskupa. Na pewno w pamięci oglądających pozostanie scena, w której biskup Bursche odmawia ordynowania na duchownych niemieckich studentów utożsamiających się z narodowym socjalizmem, sceny „wiślańskie” ukazujące Biskupa w otoczeniu rodzinnym czy dramatyczny obraz bp. Juliusza Burschego uwięzionego w niemieckim więzieniu w Berlinie. Film ukazuje zachowany w pamięci całych pokoleń polskich ewangelików wizerunek Biskupa – przedwojennego zwierzchnika Kościoła ewangelickiego strzegącego polskiej racji stanu, starającego się jednocześnie nadać Kościołowi polski charakter pomimo jego narodowej polsko-niemieckiej dwoistości.
Poprzez losy głównego bohatera film przybliża obraz Kościoła ewangelicko-augsburskiego w Drugiej Rzeczypospolitej, wraz z jego polskimi enklawami na Mazurach czy Śląsku Cieszyńskim, jego tradycjami oraz przywiązaniem do polskości. Swoją wymową film przypomina również tragiczne losy polskich ewangelików w czasach drugiej wojny światowej, których symbolem pozostaje Biskup Bursche, który pomimo swego niemieckiego pochodzenia wraz z całą rodziną trwał przy swojej polskiej ojczyźnie, za co zapłacił cenę najwyższą. Materiał filmowy wzbogacony został o wypowiedzi osób współczesnych – głos zabierają potomkowie Biskupa – prof. Juliusz Gardawski, dr Aleksander Łupienko, wypowiadają się m.in. prof. Tadeusz Stegner, dr Renata Czyż, wiślański proboszcz ks. Waldemar Szajthauer. Swoimi refleksjami na temat postaci Biskupa dzieli się także obecny biskup Kościoła ewangelicko-augsburskiego w RP – ks. Jerzy Samiec. Końcowa część pokazuje podjęte już po 1989 roku starania polskich i niemieckich dziennikarzy o odnalezienie miejsca złożenia prochów Biskupa, co bez względu na końcowy efekt jest symboliczną kontynuacją trwania o nim pamięci.
W katowickiej projekcji uczestniczyli członkowie PTEw, sympatycy oraz zainteresowani. Obecny był także wikariusz ks. Zbigniew Obracaj. Projekcję poprzedziła prezentacja dokonań Gościa. Leszka Wiśniewskiego przedstawiła prezes katowickiego Oddziału PTEw prof. Grażyna Barbara Szewczyk, która wskazała na jego znaczący dorobek reżyserski. Po obejrzeniu filmu głos zabrał Reżyser opowiadając o swoich zainteresowaniach sylwetką Biskupa Burschego, o dojrzewaniu do podjęcia tego niełatwego projektu filmowego (formalnie film powstał jako dzieło upamiętniające 80 rocznicę wybuchu II wojny światowej). Mieliśmy okazję poznać wiele szczegółów dotyczących realizacji filmu, Gość podkreślał m.in. pomoc ewangelików wiślańskich, zaangażowanie lubelskiego proboszcza ks. Grzegorza Brudnego, a także przychylność władz Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, która towarzyszyła pracy nad podjętym przedsięwzięciem. Uczestnicy katowickiej projekcji z uznaniem wypowiadali się o grze aktorskiej Jerzego Turowicza odtwarzającego postać Biskupa z różnych okresów jego życia. Rozmowy dotyczyły również funkcjonowania Kościoła luterańskiego w przedwojennej Polsce, ewangelickich tradycji i wartości, które w sposób szczególny wybrzmiewały tego popołudnia za pośrednictwem filmowego dokumentu.
Film „Tę rodzinę trzeba wytępić” został nagrodzony na Festiwalu Polonijnym „Losy Polaków” w 2019 roku w Warszawie.
Aneta M. Sokół
