Spotkanie synodałów Kościołów członkowskich Wspólnoty Kościołów Ewangelickich w Europie

W dniach 28 września – 1 października 2023 obyło się spotkanie synodałów z Kościołów członkowskich Wspólnoty Kościołów Ewangelickich w Europie. Okazja do powrotu do tego formatu spotkań był tegoroczny jubileusz 50-lecie podpisania „Konkordii leunebrskiej”. Ten dokument przezwyciężający teologiczne podziały między nurtami XVI-wiecznej Reformacji stał się punktem wyjścia do powstania wspólnoty Kościołów tradycji luterańskiej, reformowanej, unijnej, braci czeskich oraz waldensów, a z czasem także metodystów.

Jednym ze sposobów pielęgnowania tej wspólnoty są spotkania członków Synodów z Kościołów członkowskich. Spotkanie takie odbyło się po raz czwarty, a zarazem pierwszy raz po pandemicznej przerwie. Kościołem gospodarzem był będący przedstawicielem tradycji unijnej Ewangelicki Kościół Krajowy w Badenii. Spotkanie zgromadziło blisko 60 uczestników z całej Europy, od Wielkiej Brytanii do Gruzji i od Finlandii po Serbię. Największa grupę stanowili przy tym reprezentanci niemieckich Kościołów członkowskich. Władze WKEE reprezentowali jej prezydent ks. dr John Bradbury oraz sekretarz generalny ks. dr Mario Fischer.

Spotkanie rozpoczęło się w czwartek wspólnym nabożeństwem Słowa Bożego w Bad Herrenalb. Kazanie w jego trakcie wygłosiła biskup lokalnego Kościoła prof. dr Heike Springhart. Następnie uczestnicy mieli czas na zapoznanie się z programem kolejnych dni, a także ze sobą nawzajem.

Kolejny dzień poświęcony był na wizytę w Strasburgu. Gospodarzami tej części programu był Luterański Kościół w Alzacji i Lotaryngii. Wizyta rozpoczęła się wykładu prof. dr. Fritza Lienharda w jednym z protestanckich Kościołów Strasburga – Temple Neuf – poświęconego roli wolontariatu w chrześcijaństwie w odniesieniu do myśli teologicznej i rozumienia Kościoła zaproponowanego przez Reformatora Strasburga – Martina Bucera. Po wykładzie uczestnicy podzieli się na trzy grupy. Każda z nich zajęła się innym tematem, każdy z nich jednak ściśle związany był ze Strasburgiem, a więc tym szczególnym miejscem na mapie Europy, będącym przez długie wieki przedmiotem konkurencji między Francją a Niemcami, a po drugiej wojnie światowej stał się miastem-symbolem pojednania francusko-niemieckiego. Z tym wiążę się fakt, że Strasburg jest siedzibą wielu organizacji europejskich. Pierwsza z grup udała się do kościoła św. Tomasza, w którym w XVI wieku kaznodzieja był Bucer, by tam dyskutować kwestie stosunków państwa i Kościoła w kontekście różnych rozwiązań prawnych. Druga z grup pojechała do siedziby Rady Europy, by poznać podstawy jej działania, a także skupić się na temacie religijnej wolności i praw człowieka. Wreszcie grupa trzecie zwiedzała miasto pod hasłami: „pojednanie” i „Kościół w zsekularyzowanym społeczeństwie”. Wizytę w Strasburgu zakończył czas na indywidualne zwiedzanie pięknego miejscowego Starego Miasta z obowiązkowym odwiedzeniem miejscowej gotyckiej katedry. Po powrocie do Bad Herrenalb uczestnicy spędzili wieczór na mniej formalnych dyskusjach w mniejszych grupach dobieranych według klucza regionalnego.

Dzień trzeci spotkanie rozpoczęła tradycyjnie modlitwa poranna i studium biblijne oparte o tekst Dz 2,41-47. Swoim spojrzeniem na ten tekst dzielili się reprezentanci Kościołów ze Szwajcarii i Alzacji i Lotaryngii (Francja). Dalszą część dnia poświęcono na warsztaty. Wśród zaproponowanych tematów znalazło się spojrzenie wstecz na czas pandemii i zadanie sobie pytanie co zmieniła ona w naszych Kościołach oraz czego możemy się nauczyć z tego doświadczenia. Dużo miejsca poświęcono także refleksji nad przyszłością Kościołów. Pytano o to dla kogo i z kim będziemy kształtować Kościół przyszłości, a także o to, kto będzie pracował w naszych Kościołach w przyszłości. Te tematy powiązane ściśle z życiem Kościołów uzupełniono warsztatami poświęconymi relacjom państwa i Kościoła, a także sposobom ochrony klimatu. Po podsumowaniu warsztatów oraz całego spotkania prowadzonego przez sekretarza generalnego WKEE ks. dr. Mario Fischera gospodarze zaproponowali wszystkim badeński wieczór. Była to okazja do rozmów przy uroczystej kolacji skomponowanej ze smakołyków miejscowej kuchni, wspólnego śpiewu, lepszego poznania lokalnego Kościoła gospodarza, a także wspomnień sięgających do zeszłorocznego wielkiego wydarzenia ekumenicznego jakie odbyło się w Badenii – Zgromadzenia Ogólnego Światowej Rady Kościołów.

Spotkanie zakończyło się niedzielnym nabożeństwem z Wieczerzą Pańską w szczególnym kościele w Karlsruhe-Weiherfeld. To tzw. kościół pokoju, zbudowany według prostego projektu jednego z niemieckich architektów, który zaproponował go jako tani sposób na odbudowanie kościołów w powojennych Niemczech z wykorzystaniem dostępnych materiałów, a więc drewna i cegieł oraz kamienia ze zrujnowanych miast. Kościół w Karlsruhe zbudowany został z cegieł i kamienia pochodzącego ze zniszczonego w bombardowaniu miejscowego ratusza. Nabożeństwa przypadło w pierwszą niedziele października i była nabożeństwem z okazji Dziękczynnego Święta Żniw. Przedstawiciele Kościołów WKEE wzięli udział w liturgii przywożąc symboliczne dary ze swoich Kościołów wraz z krótkim modlitewnym dziękczynieniem, które zostało włączone do liturgii. Kazanie w czasie nabożeństwa, oparte o Ewangelię Marka 8,1-9, wygłosił prezydent WKEE ks. dr John Bradbury. Chyba najciekawszą myślą w jego interpretacji historii nakarmienia czterech tysięcy było wskazanie, że Jezus nie pytał uczniów czego im brakuje, ale swój cud rozpoczął od pytanie o to, co mają. To szczególnie ważne przesłanie dla Kościołów, które doświadczają wielu zmian, ich liczba członków spada, ich pozycja społeczna słabnie, a zasoby zmniejszają się.

Spotkanie w Bad Herrenalb i Karlsruhe było okazją do tego by w gronie głównie osób świeckich uczestniczących w pracy synodalnej zastanowić się nad przyszłością naszych Kościołów. Dyskusje podczas poszczególnych punktów programu, a także w kuluarach, pokazały, że wiele z Kościołów stoi przed podobnymi wyzwaniami, i mierzy się z podobnymi pytaniami, choć zadawanymi w często różnych kontekstach.

Spotkanie członków synodów Kościołów członkowskich WKEE było jednym z trzech zasadniczych punktów obchodów jubileuszu 50-lecia WKEE. Pierwszym spotkaniem była konferencja naukowa w węgierskim Debrecenie, drugim spotkanie liderów Kościołów członkowskich w Wiedniu, zaś ostatnim spotkanie w Bad Herrenalb. Miejmy nadzieję, że ten ciekawy format współpracy w ramach Wspólnoty Kościołów Ewangelickich w Europie znajdzie w przyszłości swoją kontynuację.

tekst: prof. Jerzy Sojka
zdj. GEKE