Sztuczna inteligencja a Kościół
Konferencja ECIC w Genewie.
Temat sztucznej inteligencji coraz częściej przewija się w różnych sferach naszego życia, poczynając od korzystania z automatycznych translatorów takich jak Google Tłumacz, kończąc na konwersacji z Chatem GPT, który w mgnieniu oka potrafi wyświetlić nam przepis na ciasto marchewkowe, gdy tylko go o to poprosimy. Choć aktualnie wiele osób korzysta ze sztucznej inteligencji dla zabawy lub zaoszczędzenia czasu w pracy i szkole, to jednak z stopniowo rola tego narzędzia w ekonomii, służbie zdrowia i w poszczególnych sektorach gospodarki będzie większa niż nam się wydaje. Co to oznacza dla nas chrześcijan i czy korzystanie z nowinek technologicznych w Kościele jest etyczne?
Tymi zagadnieniami zajmowali się uczestnicy European Christian Internet Conference (Europejskiej Chrześcijańskiej Konferencji ds. Internetu), która odbyła się w dniach 9-11 września w Instytucie Ekumenicznym w Bossey nieopodal Genewy. Temat konferencji brzmiał „Co to jest prawda? – Kwestie etyczne i praktyczne w korzystaniu ze sztucznej inteligencji”. W wydarzeniu udział wzięli świeccy i duchowni przedstawiciele mediów kościelnych i pracownicy biur ds. komunikacji z różnych części Europy, którzy swoją służbę w Kościele łączą z pasją do nowinek technicznych lub aktywnie promują Kościoły w mediach społecznościowych oraz przedstawiciele organizacji chrześcijańskich. Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce reprezentowała Rzeczniczka Prasowa Kościoła, a zarazem prezydentka ECIC Agnieszka Godfrejów-Tarnogórska oraz przedstawiciel luterańskiej młodzieży Krzysztof Londzin.
W imieniu Światowej Rady Kościołów, podczas modlitwy otwierającej spotkanie, uczestników powitała Dyrektor ds. Komunikacji Marianne Ejdersten. Przypomniała, że ECIC została założona ponad 28 lat temu we Frankfurcie przy wsparciu Światowego Stowarzyszenia Komunikacji Chrześcijańskiej (WACC) i tworzy jedyną w swoim rodzaju sieć kontaktów specjalistów od mediów kościelnych w Europie. Zwróciła również uwagę, że technologie cyfrowe oferują nowe sposoby komunikowania się, informowania i poruszania się po świecie, ale są wykorzystywane również do szerzenia dezinformacji i mowy nienawiści. Agnieszka Godfrejów-Tarnogórska, w rozważaniu wg J 18, 28-38 podkreśliła: „odpowiedź Jezusa skierowana do Piłata, że przyszedł na świat, aby dać świadectwo prawdzie, jest dla nas dzisiaj wskazówką. Przypomina nam, że prawda nie jest abstrakcyjną koncepcją, ale żywą rzeczywistością zakorzenioną w Chrystusie. Gdy jako chrześcijanie pracujemy z technologiami cyfrowymi, jesteśmy wezwani do bycia świadkami prawdy w świecie, który jest coraz bardziej zdominowany przez algorytmy i dane. Stajemy w obliczu etycznych i praktycznych kwestii związanych ze sztuczną inteligencją. Dlatego nasza praca jest ważna. Potrzebujemy krytycznego spojrzenia na to, w jaki wykorzystywana jest sztuczna inteligencja i technologia cyfrowa. Powinniśmy opowiadać się za transparentnością, uczciwością i odpowiedzialnością oraz promować wizję technologii, która jest zgodna z wartościami chrześcijańskimi, chroni stworzenie, służy ludziom i stoi na straży sprawiedliwości”.
Część wykładową konferencji rozpoczęło wystąpienie Georga Zarkadakisa pt. „Bogowie, roboty i teoria umysłu: dlaczego SI jest czymś innym niż wszystko, co stworzyliśmy?”. Mówca, powołując się na rozmaite dokumenty i artefakty począwszy od czasów prehistorycznych po XXI w., opowiedział o historii dążenia człowieka do stworzenia czegoś doskonałego, inteligentnego, co funkcjonuje między nami, ale jest dziełem ludzkim, nie boskim. Dziś sztuczna inteligencja to wytwór, który skutecznością działania potrafi pokonać zwykłego człowieka. SI może przekształcać nas, tworząc nowy mega gatunek z cechami niemal boskimi.
Kolejny wykład przedstawił prof. Holger Sievert, a temat jego prelekcji brzmiał „Sztuczna inteligencja jako (nie)temat w dwóch dużych europejskich Kościołach”. Analityk wziął pod lupę stopień wykorzystania narzędzi SI w Kościele Rzymskokatolickim oraz Ewangelickim w Niemczech. Następnie poprosił słuchaczy, aby porozmawiali między sobą o tym, w jaki sposób technologia wdrażana jest w społecznościach, a także ocenili w skali od 1 do 10 stopień digitalizacji w swoich Kościołach. Większość odpowiedzi mieściła się w przedziale od 1 do 5.
Drugi dzień konferencji otworzyła prezentacja Christine Ulrich z Monachium na temat poszukiwania prawdy w dziennikarstwie w czasach politycznej manipulacji i sztucznej inteligencji, która ingerując w media, przekształca ludzkie poglądy. Wykład zakończyła interesująca dyskusja nad rolą chrześcijańskich mediów: czy media chrześcijańskie powinny stawiać prawdę religijną ponad prawdę obiektywną? Podczas czwartego panelu szef innowacji w UNHCR, czyli międzynarodowej organizacji ds. pomocy uchodźcom, Hovig Etyemezian opowiedział o zaletach wykorzystywania SI w działaniach charytatywnych i nawiązywaniu bezpośredniego kontaktu z uchodźcami. Ostatnia prelekcja dr Erin Green pokazała, w jaki sposób można wykorzystać modele GPT, dostosowując je do własnych preferencji, jak i potrzeb danej organizacji.
ECIC to jednak nie tylko wykłady, lecz również okazja do wymiany doświadczeń i dzielenia się praktycznymi wskazówkami w ramach warsztatów: „Tell your story” (Opowiedz swoją historię). Juha Kinanen z Finlandii przedstawił pomysł na interaktywne zajęcia z dziećmi i młodzieżą w parafii, z wykorzystaniem Mikrobitów. Mikrobit to elektroniczna płytka z czujnikami stworzona przez BBC do celów edukacyjnych, dzięki mikrobitom uczniowie uczą się programowania. Dr Rieke C. Harmsen opowiedział o podkaście „Ethik Digital”, który podejmuje kwestie dotyczące prywatności w przestrzeni internetu, wyzwań związanych ze sztuczną inteligencją i budowaniem wspólnot w świecie cyfrowym. Ks. Pettja Kopperoinen oraz ks. Marjut Mulari z Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego Finlandii podzielili się swoim sukcesem w prowadzeniu indywidualnych profili na Instagramie i Tik-Toku, gdzie w pomysłowy sposób prezentują materiały dotyczące wiary i Kościoła. Intrygująca była również rozmowa z Marcinem Lutrem, a konkretniej z jego odwzorowaną przy pomocy SI postacią, której zobaczenie umożliwił uczestnikom konferencji autor projektu – ks. Ralf Peter Reimann z Kościoła Ewangelickiego Nadrenii. Natomiast Sara Speicher, specjalistka ds. komunikacji i zastępczyni sekretarza generalnego WACC, opowiedziała o projekcie Just Digital – kursie online, który porusza kwestie praw człowieka i etyki w rozwijającym się cyfrowym świecie.
Pobyt w Szwajcarii urozmaiciła wizyta w ośrodku badawczym CERN (Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych), gdzie znajduje się komputer, na którym w 1989 roku Tim Berners-Lee opatentował pierwszy na świecie serwer WorldWideWeb. Nie zabrakło również spaceru po starym mieście śladami genewskiej Reformacji, a więc wizyty w ewangelicko-reformowanej katedrze św. Piotra, odpoczynku przy słynnym Pomniku Reformacji jak i odwiedzin miejsca, w którym ostatnie 20 lat swojego życia spędził Jan Kalwin. Spacer poprowadził ks. dr Odair Pedroso Mateus, były dyrektor Komisji Wiara i Ustrój Światowej Rady Kościołów. Zwiedzanie miasta zakończyła kolacja w tawernie nad Jeziorem Genewskim, która serwuje najsłynniejszą szwajcarską potrawę – fondue.
Podsumowując, konferencja ECIC była okazją do spojrzenia na sztuczną inteligencję z różnych perspektyw, zwracając uwagę na zalety jak i wady jej użytkowania. Ważnym wnioskiem było jednak to, że nie należy jej się bać i postrzegać jako narzędzie zła. Tworzymy wynalazki, aby usprawniać sobie życie i takim wynalazkiem jest z pewnością SI. Trzeba jednak pamiętać o zdrowym rozsądku, a przede wszystkim o prawdzie, która płynie ze Słowa Bożego.
tekst: Krzysztof Londzin
zdj. Juha Kinanen
