Rok kościelny w życiu ewangelika - grudzień 2006
Hasło miesiąca grudnia 2006 r.:
Będziecie czerpać z radością ze zdrojów zbawienia (Iz 12,3)
W nowym roku kościelnym 2006/2007, który rozpoczynamy w 1. Niedzielę Adwentu, dnia 3 grudnia 2006 r., kazania niedzielne i świąteczne są wygłaszane na teksty z księgi perykop z rzędu V (tzn. z Ewangelii lub ksiąg Starego Testamentu), a w liturgii czytamy: Stary Testament i Lekcję (II) lub Lekcję (II) i Ewangelię (I) w zależności od rodzaju tekstu kazalnego.
Stary Testament kończymy śpiewem: „Panie, Słowo Twoje jest pochodnią nogom moim…” (ŚE 960 - str. 1316) lub pieśnią tygodnia. Gdy nie czytana jest Lekcja, wówczas można zakończyć czytanie ST. T. GRADUALE i Alleluja. W czasie pasyjnym kończymy obowiązkowo starotestamentowe czytanie śpiewem Trishagion [ŚE 960 – str. 1317]. Lekcję kończymy zawsze GRADUALE, a Ewangelię ksiądz kończy słowami: „Chwała Tobie Panie Jezu!”, na które zbór odpowiada: „Chwała Tobie…” lub jak na str. 1318 i 1319. W liturgii jest tylko jedna zmiana, że zamiast „Chwała Bogu…” ksiądz intonuje w adwencie: „Błogosławiony niech Będzie Pan, że nawiedził…”, a zbór odpowiada: „Prostujmy swoje drogi…” [ŚE 343]. Natomiast od Wigilii Bożego Narodzenia powraca znowu: „Chwała Bogu…” z odpowiedzią zboru: „I pokój na ziemi…”[ŚE 960 str. 1314] lub: „Chwalimy Cię…” [ŚE 336 lub 337].
ŚE oznacza Śpiewnik Ewangelicki z roku 2002.
ŚE 964 – 2 - 116 oznacza części zmienne nabożeństwa (w tym także introit).
3 XII - I Niedziela w Adwencie [ŚE 2]
Dziś rozpoczynamy nowy rok kościelny 2006/2007. W tym roku kościelnym w naszym Kościele rozważamy teksty biblijne z V rzędu, a więc Ewangelię lub co kilka tygodni Stary Testament. Dziś rozważamy z V rzędu Łk 1,67-79 czyli tzw. Kantyk Zachariasza „Benedictus” z porannego nabożeństwa (matutina) Liturgii Godzin [ŚE 967/1, str. 1583], a w liturgii będziemy czytali Stary Testament (III) i Lekcję (II). W następne niedziele i święta w zależności od tekstu kazalnego będziemy słuchali w liturgii przez cały rok kościelny Lekcję (II) i Ewangelię (I), lub Stary Testament i Lekcję (II).
Dziś Król Adwentu wychodzi nam na spotkanie, dlatego prosimy słowami słowackiego biskupa Karola Kuzmanego (w tym roku obchodzimy 140 rocznicę jego śmierci: „Przyjdź narodów zbawienie” [ŚE 21], a głos ks. dr. Marcina Lutra jak głos proroka adwentowego na często ludzkiej pustyni życia mówi: „Zbawca ludów, Zbawca dusz, Syn Dziewicy przyszedł już” [ŚE 30]. On nawiedził już raz swój Lud w Dzieciątku Jezus, On jest wśród nas w Swoim Słowie i Sakramencie, ale też jeszcze raz widzialnie przyjdzie jako „światłość z wysokości”, aby „objawić się tym, którzy są w ciemności i siedzą w mrokach śmierci, aby skierować nogi nasze na drogę pokoju".
Pieśni: 21 lub 30; 343 (w liturgii); 2; 3; 5; 18/5.
4 XII – poniedziałek: DZIEŃ GÓRNIKA [ŚE 964 - 101]
Od niepamiętnych czasów w ten dzień górnicy w Polsce dziękują Bogu za ochronę, za miejsce pracy, za błogosławieństwo. Jakże jednak wiele zmieniło się w ostatnich latach także i w tej dziedzinie. Wiele kopalń zostało zamkniętych, wielu górników straciło pracę. Dlatego dzisiaj solidaryzując się w modlitwie za naszych górników, chciejmy Bogu dziękować za życie, za miejsce pracy, za ochronę i za każdy nowy dzień. Chciejmy też prosić Boga razem z górnikami o nowe miejsca pracy, chciejmy prosić za bezrobotnymi, aby znaleźli pracę i aby umieli się odnaleźć w nowej rzeczywistości. Ale też chcemy wspomnieć szczególnie w tym roku tych, którzy na kopalni stracili życie. Tragiczne wydarzenia w kopalni Halemba poruszyły nas wszystkich. Zginęło tam wielu ludzi, ludzi w kwiecie wieku, ale i ludzi w dojrzałym wieku, ojców, mężów, synów i braci. Dlatego łączymy się z wszystkimi dotkniętymi tą tragedią. Chcemy wskazać na Tego, który prawdziwie pociesza swój Lud zasmucony, załamany, podobny do zwiędłego kwiatu i trawy, która usycha. Prosimy Boga, aby pocieszył i sam otarł wszelkie łzy, które pojawiły się po tej tragedii. Kto bowiem umarł w Chrystusie, tego życie jest ukryte z Chrystusem w Bogu.
Czytania liturgiczne: Iz 43,1-5a i Łk 8,22-25
Tekst kazalny: Kol 3,1-3
Pieśni: 879; 877; 875; 869; 837.
8 XII – piątek: DZIEŃ POKUTY na Śląsku Cieszyńskim [ŚE 964 - 95]
Przed ponad 150 laty, w dniu 8 grudnia prawdopodobnie rozpoczęto obchodzenie dnia pokuty w całym dawnym austriackim Kościele Luterańskim. Był to ddzień wolny od pracy po ogłoszeniu przez papieża Piusa IV w dniu 8 grudnia 1854 r., a więc 152 lata temu, dogmatu o „Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Marii Panny” (Immaculata Conceptio). Gdy wprowadzono w Austrii ten dzień jako wolny od pracy, Kościół Ewangelicki dla ewangelików ogłosił go jako adwentowy dzień pokuty, który miał przygotować lud godnie na dzień przyjścia Pańskiego i obchodzenia Świąt Narodzenia Pańskiego. W ten dzień we wszystkich kościołach odprawiane były nabożeństwa pokutne (ksiądz w czarnej todze) wraz ze śpiewem specjalnej litanii, która być może właśnie wtedy powstała specjalnie na ten dzień [patrz ŚE 370]. Wszyscy też ubrani w czarnych ubraniach przystępowali do spowiedzi i Wieczerzy Pańskiej. Dziś ten dzień zanika, bo albo przenosi się go na II Niedzielę Adwentu, albo jak na Zaolziu w Przedostatnią Niedzielę Roku Kościelnego (co liturgicznie jest niewłaściwe, gdyż żadna niedziela nie może być dniem żałoby, ani pokuty, bo jest wspomnieniem radosnego dnia Zmartwychwstania Pańskiego).
Pieśni: 29; 416; 421; [370 lub 372]; 284.
10 XII – II. NIEDZIELA W ADWENCIE [ŚE 964 - 3]
„Przychodzący Zbawiciel” – takim tematem można obdarzyć 2. Niedzielę w Adwencie. Niedziela ta mówi bowiem o powtórnym przyjściu Pańskim, o znakach zwiastujących powtórne przyjście Jezusa, a więc o Jego „paruzji”, o nadejściu Królestwa Bożego, jak modlimy się: „Przyjdź Królestwo Twoje”. Marcin Luter słusznie powiada: „Królestwo Boże przychodzi wprawdzie samo przez się i bez prośby naszej, lecz prosimy w tej modlitwie, aby też do nas przyszło”. Wierzący nie muszą się niczego bać, bo znajdują się w pewnej ręce Jezusowej, choć powinni nieustannie czuwać, aby nie zostali zwiedzeni na manowce przez wielu fałszywych proroków, którzy w czasach ostatecznych zwiększą swoje oddziaływanie i aktywność. Jednak ten, kto „wytrwa do końca, ten będzie zbawiony,” „dostąpi wesela i radości, a troska i wzdychanie znikną.”
Pieśni: 5; 19; 1; 3; 18/5.
17 XII – III. NIEDZIELA W ADWENCIE [ŚE 964 - 4]
„Przygotowanie drogi dla przychodzącego PANA” – taką nazwę można dać niedzieli, która zgodnie z dawnym starokościelnym łacińskim introitem nazywa się też „GAUDETE” tzn. „Weselcie się!” (Flp 4,4-6: „Gaudete in Domino temper”). Niestety, w naszych obydwu ostatnich śpiewnikach tego introit nie ma, a tylko pozostał jeden z jego członów, tzn. z Psalmu 85,2. W III Niedzielę Adwentu, jak też podobnie w czasie pasyjnym w Niedzielę Laetare (4. Postu) zakładano dawniej antependia przy ołtarzu i na ambonie oraz szaty liturgiczne (stuła i ornat) w kolorze nie fioletowym, ale różowym [ŚE strona 1287] jako koloru radości, jutrzenki, która świta. Niedziela ta została obdarzona także tematem: ”Poprzednik Pana”, ponieważ mówi o tym, który przygotował drogę Panu – Janie Chrzcicielu, jak również o tych wszystkich, którzy w urzędzie posługiwania kościelnego czynią to po dzień dzisiejszy (Lekcja z 1 Kor 4,1-5). Lud Boży przez służbę proroków i ich następców w urzędzie posługiwania Słowa Bożego doznaje od Pana prawdziwej pociechy.
Pieśni: 29; 11; 8; 18; 18/5.
21 XII – czwartek: DZIEŃ APOSTOŁA TOMASZA [SE 964 - 83]
Kościół dziś wspomina jednego z Apostołów, który podobnie jak wielu współczesnych, zwątpił w żywego Chrystusa. Dopiero, gdy Chrystus mu się ukazał zawołał: „PAN MÓJ I BÓG MÓJ”. A Pan mu powiedział: „Błogosławieni, którzy nie widzieli, a uwierzyli.” (J 21,29b)
24 XII – IV. NIEDZIELA W ADWENCIE [ŚE 964 - 5]
Niedziela IV. w Adwencie we współczesnych porządkach liturgicznych opatrzona jest tematem: „Zbliżająca się radość – Matka Pana” i jest jakby z jednej strony bezpośrednim przygotowaniem do wigilijnego wieczoru, a z drugiej strony jest przypomnieniem tego wszystkiego, co miało miejsce bezpośrednio przed pierwszym przyjściem Pańskim. Dlatego owo „Gaudete” – „Radujcie się” Kościół Ewangelicki postawił jako hasło tygodnia (Flp 4,4-5). Radując się z przyjścia Pańskiego nie możemy bowiem zapomnieć o tej, którą sam Bóg wybrał na Matkę Pana, którą księgi symboliczne naszego Kościoła nazywają „Matką Bożą i Bogurodzicą,” a Marcin Luter mówił o „naszej kochanej Pani” i tym określeniem nazwane są niektóre luterańskie kościoły jako kościoły „naszej kochanej Pani.” Dwie Ewangelie IV Niedzieli Adwentu wprost po imieniu ją właśnie wspominają.
Pieśni: 23; 9; 4; 17; 19; 18/5.
24 XII – niedziela wieczorem: WIGILIA NARODZENIA PAŃSKIEGO [SE 965 - 2]
Do zachodu słońca dzień ten należy liturgicznie jeszcze do Adwentu, ale po zachodzie słońca jest Wigilią Narodzenia Pańskiego (Nocturna natalis). Wigilia to uroczyste przygotowanie do obchodzenia pamiątki pierwszego przyjścia na świat Zbawiciela świata. Pierwotnie dzień ten w Kościele obchodzony był 6 stycznia. Kościół przyjął później noc z 24/25 grudnia za dzień narodzenia Pańskiego, albowiem wówczas jest najdłuższa noc, a od 25 XII sukcesywnie dzień staje się dłuższy (por. słowa biblijne z 1 Kor 13,12 „Noc przeminęła, a dzień się przybliżył”, czy z Iz 9,1: „Lud, który chodzi w ciemności, ujrzy światło wielkie.”)
W naszym Kościele rozpoczynamy Święta Narodzenia Pańskiego poprzez trzy nabożeństwa, które mają niemalże taką samą liturgię [porządek nabożeństwa SE 965 - 2]:
- nabożeństwem wigilijnym pomiędzy godziną 16.00 a 18.00 tam gdzie parafie są w diasporze, gdzie wierni mają daleko do kościoła [SE 964 - 1 lub 6]
- nabożeństwem zwanym „Pasterką” pomiędzy godziną 21.00 a 24.00 [SE 964 - 1 lub 7]
- nabożeństwem świątecznym nad ranem 25 grudnia zwanym „Jutrznią” o godzinie 5.00 [SE 964 - 1].
W wieczór wigilijny gromadzą się chrześcijanie przy stole świątecznym, rozpoczynając kolację wigilijną od nabożeństwa domowego, a więc od pieśni, modlitwy i czytania Ewangelii, zazwyczaj św. Łukasza 2,1-14 (lub 1 - 20).
Pieśni: 72 lub 86; 45; 35; 84; 51; 41 lub 42.
25 XII poniedziałek - ŚWIĘTO NARODZENIA PAŃSKIEGO [SE 964- 1 lub 8]
Jest jednym z najradośniejszym świąt całego roku kościelnego. Dlatego w ten dzień chrześcijanie licznie gromadzą się w kościołach, w kaplicach i katedrach, aby oddać cześć i chwałę Bogu Ojcu w Duchu Świętym, bo Ten, który nas zbawił „dziś się nam narodził, z bied nas wyswobodził”. To jest wielka tajemnica pobożności i naszej wiary. Dlatego w ten dzień słuchamy Słowa radosnej Ewangelii, śpiewamy radosne pieśni i kolędy [ŚE 31 – 90] i łączymy się w szczególny sposób ze „Słowem, które się ciałem stało i zamieszkało wśród nas” ( por. Ew. św. Jana 1 rozdział) i chce nadal mieszkać w nas poprzez Sakrament Ołtarza. W Jezusie zbliżyło się do nas niebo, a Bóg przez Chrystusa podniósł nas ludzi do godności dzieci Bożych. Nastąpiła cudowna wymiana człowieczeństwa i boskości.
Pieśni: 51; 73; 71; 54; 66.
26 XII wtorek – II ŚWIĘTO NARODZENIA PAŃSKIEGO - DZIEŃ MĘCZENNIKA DIAKONA SZCZEPANA [SE 964-10]
Wspominamy pierwszego męczennika za sprawę Jezusa Chrystusa. Dzień ten jest jednocześnie drugim Świętem Narodzenia Pańskiego [SE 964 - 9], a więc przedłużeniem Święta Narodzenia Pańskiego. Świat chrześcijański raduje się, ponieważ wypełniły się wszystkie proroctwa, z suchego pnia wyrosła zielona różdżka. Artysta przedstawił tę prawdę w krucyfiksie, który stoi na ołtarzu ewangelickiego kościoła św. Jana w Mikołowie. Z tego suchego pnia krzyża, na którym wisi Ukrzyżowany Chrystus wyrastają zielone gałązki zwiastujące nowe życie. To życie przyszło do nas dwa razy - pierwszy raz gdy nasz Zbawiciel narodził się z Marii Panny, gdy Bóg złączył się w tej cudownej unii hipostatycznej z człowiekiem, a drugi raz gdy Ukrzyżowany opuścił ciemności grobowe. Dlatego On jest nasza nadzieją, nadzieją życia wiecznego. Dlatego umierający za sprawę Chrystusa diakon Szczepan mógł widzieć niebo otwarte i oczekującego w jego drzwiach Chrystusa Zmartwychwstałego.
Pieśni: 71; 74; 35; 69; 66.
27 XII środa - DZIEŃ ŚWIĘTEGO JANA APOSTOŁA I EWANGELISTY [SE 964-83]
Wspominamy tego, którego Jezus najbardziej miłował i który powiedział, że w Jezusie Chrystusie odwieczne Słowo („LOGOS”) stało się ciałem, którego widziały nasze oczy, dotykały nasze ręce" i którego dobroci i miłości możemy jeszcze dziś zakosztować w Komunii Świętej. W dawnych czasach było to trzecie święto Narodzenia Pańskiego.
28 XII czwartek - DZIEŃ NIEWINNYCH DZIECI [SE 964-11]
Jest to dzień wspomnienia dzieci - chłopców, którzy oddali swe życie w Betlejemie za małego Jezusa. Dziś dołączamy do modlitwy wszystkie dzieci narodzone i nienarodzone, które muszą cierpieć i te, które nie ujrzały światła tego świata.
31 XII niedziela – 1. NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM [SE 964 – 12]
Dziś w ostatni dzień roku w oktawie Bożego Narodzenia, obchodzimy podwójne święto - niedzielę po Narodzeniu Pańskim oraz wieczorem - zakończenie roku. Radujemy się, że „Słowo ciałem się stało”. W Jezusie Chrystusie objawił się nam Bóg Ojciec pełen miłości. Już lepiej i wyraźniej Bóg nie mógł pokazać człowiekowi tego, że jest miłością i kocha człowieka. Dlatego kto widzi Jezusa, widzi Ojca, bo On i Ojciec jedno są. O tym chce nas upewnić dzisiejsza niedziela.
Pieśni: 71; 39; 40; 46; 66.
31 XII niedziela wieczorem – ZAKOŃCZENIE ROKU [SE 964 – 13]
W ostatni wieczór roku CHRZEŚCIJANIE wszystkich konfesji gromadzą się w swoich świątyniach wieczorem lub w nocy, aby Bogu oddać chwałę, aby Panu nieba i ziemi, który ma w swych rękach czas, podziękować za Jego błogosławieństwo i cudowne prowadzenie w Roku Pańskim 2006 oraz aby godnie przygotować się do przyjęcia Nowego Roku Pańskiego 2007 [SE 965 - 3]. W końcowej liturgii powinna być odśpiewana lub odmówiona litania ks. Marcina Lutra [ŚE 371] oraz odśpiewane przed błogosławieństwem: „Te Deum laudamus” [ŚE 369].
Pieśni: 95; 96; 98; [371] 869; [369] 713.
W ten wieczór wszystkim internatom i czytelnikom tego opracowania liturgicznego życzę błogosławionego Nowego Roku Pańskiego 2007, którego hasło brzmi:
„Oto Ja czynię rzecz nową; Już się rozwija, czy tego nie spostrzegacie?” (Iz 43,19a) i który w naszym Kościele w Polsce jest: „ROKIEM EWANGELICKIEJ PIEŚNI I LITURGII”.
Wszystkim „Szczęść Boże!”
ks. Jan Gross Prezes Synodu Kościoła
A Królowi wieków, Nieśmiertelnemu, Niewidzialnemu, Jedynemu Bogu, Cześć i chwała na wieki wieków. AMEN (1 Tm 1,17)